Grondrechten

Grondwet

Artikelen in de Grondwet vormen de basis voor alle wetten en regels in Nederland. 

1. Gelijke behande­ling en discriminatie­verbod
2. Nederlander­schap; vreemdeling; uitlevering; recht tot verlaten van land
3. Gelijke benoembaar­heid
4. Kiesrecht
5. Petitierecht
6. Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging
7. Vrijheid van meningsuiting; censuurverbod
8. Vrijheid van vereniging
9. Vrijheid van vergadering en betoging
10. Privacy
11. Onaantastbaar­heid lichaam
12. Huisrecht
13. Briefgeheim
14. Onteigening
15. Vrijheidsontne­ming
16. Geen straf zonder wet; Nulla poena-beginsel
17. Ius de non evocando; Wettelijke toekenning rechter
18. Rechtsbijstand
19. Werkgelegenheid; rechtspositie werknemers; arbeid
20. Bestaanszeker­heid; welvaart; sociale zekerheid
21. Milieu
22. Volksgezond­heid; woonge­le­gen­heid; ontplooiing
23. Het openbaar en bijzonder onderwijs

Vrijheid van meningsuiting en discriminatie

Onze vrijheden, bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting, botsen soms met de grondrechten die andere mensen hebben, zoals het grondrecht om niet gediscrimineerd te worden. Zo mag iedereen zijn mening zeggen of visie uitdragen, maar niet aanzetten tot haat tegen mensen.

 

Artikel 1: Gelijke behandeling en discriminatieverbod

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Toelichting

Artikel 1 gaat over het gelijkheidsbeginsel. Dit beginsel geeft aan wetgever, bestuur en rechters de opdracht om bij het stellen van regels of het nemen van beslissingen mensen in gelijke gevallen op een gelijke manier te behandelen.

Er behoeft echter geen sprake te zijn van een gelijk geval als er sprake is van een gerechtvaardigd verschil. Zo mogen er best eisen worden gesteld aan het opleidingsniveau van mensen om een bepaald beroep te mogen uitoefenen. Maar er mag geen onderscheid worden gemaakt op grond van bijvoorbeeld godsdienst of geslacht. Zo moeten mannen en vrouwen bijvoorbeeld wel evenveel verdienen als ze hetzelfde werk doen of werk dat heel erg vergelijkbaar is.

Discriminatie op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, of op welke andere grond dan ook, is verboden. De woorden of op welke grond dan ook breiden het verbod van discriminatie tot andere dan de in dit artikel genoemde discriminatiegronden uit.

In de wet Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) is dit artikel nader uitgewerkt. >>>

Antidiscriminatiewetgeving

Artikel 1 van de Grondwet is uitgewerkt in de volgende wetten en regels:

• Algemene wet gelijke behandeling (AWGB)
  De Awgb beschermt burger tegen uitsluiting of achterstelling in baan en opleiding, maar ook t.a.v. producten en diensten. De Awgb richt zich op werkgevers, scholen en alle aanbieders van goederen en publieke diensten.
• Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ)
  regelt dat mensen met een beperking niet gediscrimineerd mogen worden.
• Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd (WGBL)
  regelt de arbeidsvoorwaarden en pensioenen zonder onderscheid op grond van leeftijd.
• Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen (WGB)
  beschermt werknemers tegen ongewenst gedrag op het werk.
• Burgerlijk wetboek
  vermeldt ondermeer de regels voor werkgevers en werknemers, zoals fulltime en parttime werknemers, vaste of tijdelijke arbeidsovereenkomst.
• Wetboek van Strafrecht
  bepaalt onder andere dat men niet mag aanzetten tot haat of discriminatie. In artikel 137 WvS staan bepalingen waarmee discriminatie kan worden bestraft, ook in werk of deelname aan activiteiten die gericht zijn op discriminatie.

Discriminatie strafbaar of niet

Het Openbaar Ministerie (OM) beoordeelt of iets strafbaar is of niet. Het OM heeft hiervoor een speciaal kenniscentrum opgezet, het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie (LECD-OM). Officieren van Justitie kunnen advies vragen aan dit expertisecentrum.  Bekijk in de Richtlijn Discriminatie het kader voor straffen bij discriminatie.